İştahsızlık Neden Olur ve Nasıl Geçer?

İştahsızlık her yaş grubunu etkileyebilen önemli bir sorundur. Yiyeceklere karşı istek duymama, temel kalori ihtiyacının azalması, yemek seçiciliği, besin fobisi olarak kendini gösterir. Bebeklerde ve çocuklarda yaygındır.

Vücut kitle indeksinin bozulması-kilo kaybı, cilt kuruluğu, yorgunluk, âdet düzensizliği gibi çeşitli problemler de iştahsızlığa eşlik eder.

İştah kaybı beslenme bozukluklarından biridir. Günlük kalori miktarından daha az kaloriyle beslenmeye iştahsızlık denir. Fizyolojik veya psikolojik birçok faktörden kaynaklanabilir.

İştahsızlık tedavi edilmezse vitamin ve mineral eksikliklerine sebep olur. Bu da bağışıklık sistemini zayıflatarak hastalıklara davetiye çıkarır.

İştahsızlık Sebepleri Nelerdir?

• Mide ve sindirim sorunları, soğuk algınlığı, karaciğer veya bağırsak hastalıkları iştahsızlık problemini ortaya çıkarabilir.
• Aile veya okul ortamındaki huzursuzluk, depresyon gibi ruhsal faktörler iştahsızlığa zemin hazırlar.
• Çocuklarda iştahsızlık nedenleri arasında ise alerji, idrar yolu enfeksiyonu ve boğaz ağrısı gibi durumlar sık görülür.
• Bebeklerde iştahsızlık genellikle 8.-9. Aylarda başlar. Bazen 2 yaşında son bulur. Kimi zaman okul dönemine kadar sürebilir. Ek gıdaya geçiş ve diş çıkarma gibi sebeplerle oluşur.
• Çinko ve demir eksikliği de iştahsızlık yapar.
• Kronik enfeksiyonlar, emilim bozuklukları (malabsorbsiyon), kistik fibroz, gastroözofajiyal reflü, nörolojik rahatsızlıklar ve konjenital kalp hastalıkları da iştahsızlığa yol açan şeyler arasındadır.
• Hormonal bozukluklar iştahsızlığa davetiye çıkarır. Özellikle ghrelin hormonunun yeterince salgılanmaması iştahsızlık ile doğrudan ilişkilidir.
• Yutma güçlüğü (disfaji) ağrıya sebebiyet vererek iştah kaybı meydana getirir.
• Tiroid bezi problemleri, kanser, migren atakları, kemoterapi ve radyasyon tedavileri, huzursuz bağırsak sendromu ve diyabet iştahsızlığa neden olan faktörler arasındadır.
• Stres en önemli iştahsızlık sebeplerindendir. Kortizol hormonundaki artış iştahın kapanmasıyla sonuçlanır.
• Yaşlılıkta koku ve tat alma duyuları zayıflar, sindirim sistemi yavaşlar. Bu da iştahsızlığı beraberinde getirir.
• Bazı ilaçlar da yan etki olarak iştahsızlık yapabilir.

Hamilelikte İştahsızlık

Trimester yani ilk 3 aylık dönemde iştahsızlık normaldir. Fiziksel ve hormonal değişikliklere bağlı olarak iştah kaybı yaşanabilir. Gebelikte iştahsızlık sorunu mide bulantısı, kusma ve kabızlık gibi hamilelik belirtilerinden de kaynaklanır.

Hamilelikte İştahsızlık Nasıl Geçer?

• Ara öğün sayısını artırın. Öğün aralarında meyve, kuruyemiş gibi sağlıklı şeyler yiyin.
• Hafif yürüyüşler yapmayı alışkanlık hâline getirin. Böyle yapmak sindirim sisteminizin düzene girmesine yardım eder.
• Çok yağlı gıdalardan uzak durun.
• Doktorunuzun önerilerine uyun. Size reçete edilen takviyeler varsa bunları aksatmadan kullanın.
• Bolca meyve-sebze tüketin.
• Protein ve kalsiyum bakımından zengin yiyeceklere ağırlık verin.
• Aniden başlayan mide bulantılarına karşı hazırlıklı olun, yanınızda kraker gibi bir atıştırmalık bulundurun.
• Günlük yeteri kadar su tüketmeye özen gösterin.

Bebeklerde İştahsızlık

Bu da olağan bir durumdur ve geçicidir. Fakat gelişimini etkileyecek boyuta varırsa bir uzmandan yardım almak gerekir. Bebeklerde iştah kaybı genellikle anne sütünü bırakıp ek gıdaya geçtikleri dönemde ortaya çıkar.

Yeni kıvamlara ve tatlara alışma sürecinde iştahsızlık gözlemlenir. Diş çıkarmak da buna yol açar. Bu dönemde bebekler daha huysuz olur ve yemeyi reddedebilir. Enfeksiyonlar ve demir eksikliği de bebeklerde iştahsızlık nedenleri arasındadır.

Nadiren bebeklerde iştahsızlığın karaciğer, kalp, böbrek hastalıkları veya reflü, tüberküloz gibi rahatsızlıklardan da kaynaklandığı olur.

Bebeklerde İştahsızlık Nasıl Geçer?

• Yemek sırasında tablet, TV gibi dikkatini dağıtacak unsurlardan uzak tutun.
• Yemeğinizi bebeğinizle beraber yiyin.
• Uykudan kalkar kalkmaz yemeye zorlamayın.
• Onu gözlemleyerek en çok sevdiği besinleri keşfedin.
• Çizgi film figürleriyle süslenmiş tabaklar kullanarak yemek yemeyi daha çekici bir hâle getirebilirsiniz.
• Öğünlerden yarım saat önce sıvı alımını azaltın. Yemekten evvel abur-cubur vermeyin.
• Sabırlı olun, ilk denemelerde hemen alışmasını beklemeyin. Her gün aynı besini tattırmaya devam edin.
• 7. ve 8. aylardan itibaren pütürlü besinlere başlayın.

Çocuklarda İştahsızlık

Kulak-burun-boğaz enfeksiyonları ve idrar yolu enfeksiyonu çocuklarda iştahsızlığın başlıca sebeplerindendir. Yutma güçlüğüne yol açan hastalıklar, çinko eksikliği ve sindirim sistemi sorunları da bunlar arasındadır.

Yemek yemesi için aşırı baskı yapmak, yemediğinde onu azarlamak çocukta iştahsızlık ile sonuçlanacaktır. O acıktığı zaman değil de kendi belirlediğiniz zaman beslenmeye zorlarsanız, yemek sırasında video izleterek dikkatini dağıtırsanız bunlar da iştahsızlığa neden olacaktır.

Çocuklarda İştahsızlık Nasıl Geçer?

• Bu duruma herhangi bir hastalık yol açmışsa önce onun tedavi edilmesi gerekir.
• Yemek yeme hususunda çocuğunuza doğru örnek olun. Onun önünde yemek seçmeyin.
• Yemekten önce meyve suyu, süt gibi şeyler vermeyin.
• Yemek porsiyonlarını çocuğun yaşına göre ayarlayın.
• Yemek zamanlarını keyifli hâle getirin. Ailecek sohbet edin veya yiyeceklere isim vererek, onlar hakkında hikâyeler anlatarak bunu bir oyuna çevirin.
• Çocuğunuzla alışverişe çıkın, yemek yaparken ve sofra kurarken size yardım etmesine izin verin.
• Yemek saatinde kitap, oyuncak veya TV gibi uyaranları ortadan kaldırın. Bunlar çocuğun yemeğine odaklanmasını önler.
• Güler yüzlü olun, çocukla çatışmaya girmekten ve baskıcı bir tutum sergilemekten kaçının.
• Yediği ya da yemediği şeyler için ödül/ceza yöntemine başvurmayın.
• İştah şurubu gibi şeyleri denemeyin. Vitamin eksikliği varsa hekiminizin önerileri doğrultusunda takviye kullanabilirsiniz.